Rozaje
Rožaje, opština na sjeveroistoku Crne Gore - u planinskom kraju izvorišne oblasti rijeke Ibra, predstavlja istorijsko-geografsku cjelinu između planinskih grebena koji se prostiru prema Metohiji, Limskoj i Novopazarskoj kotlini i Starom Kolašinu, po čemu se ovaj kraj razlikuje od susjednih krajeva. Prostire se na obalama Ibra, nedaleko od njegovog izvorišta, na nadmorskoj visini od 1000 metara. U okolini grada su planine Beleg, Sijenova, Ahmica, Turjak, Vlahovi, Krsača, a nad svima se uzdiže Hajla visoka 2.403 m.
Rožaje na karti Crne Gore
Vrijeme nastanka Rožaja ne može se tačno utvrditi ali je pouzdano ustanovljeno da je naselje pod imenom Rožaje u jednom turskom pisanom izvoru zabilježeno 1571. godine, dok se istoimena tvrđava pominje u turskom popisu iz 1640. godine. Međutim, po turskom istoričaru Hameru, naselje Rožaje je utemeljeno 1683. U osmanlijskom dobu naselje nastalo oko utvrđenja zove se "Trgovište" i to ime nosi sve do 1912. godine. Pod tim imenom pominju ga i čuveni turski putopisci Evlija Ćelebija i Mustafa hadži-Kalfa.
Za nastanak imena Rožaje postoji više tumačenja. Po jednom, kojeg podržava većina tumača, grad je dobio ime po imenu starog utvrđenja "Rogaje", a francuski putopisac Ami Bue ime Rožaje izvodi iz riječi "rog" po krečnjačkim klikovima koji se nalaze ispod Ganića krša.
Arheološka nalazišta svjedoče, međutim, o ljudskim naseobinama iz prastarih vremena, čak i prije nove ere. Prije dolaska Slovena, ovdje su boravili Iliri i Rimljani. U srednjem vijeku, područje Rožaja i Bihora predstavljalo je središnji dio srednjovjekovne države Raške. Dokaz za to su arheološki nalazi Grac, Gospođin vrh, Gradina, Bačevac, te tumulusi, ostaci crkava i manastira, isposničke pećine, stara groblja, u narodu poznata kao latinska i grčka. Od 1912. godine, rožajski kraj nalazi se u sastavu države Crne Gore.
Kultura
Na prisustvo više kultura u različitim periodima praistorije i istorije u rožajskom kraju ukazuju mnogi toponimi, narodna predanja, a posebno mnogi kulturno-istorijski spomenici. U blizini grada , na brdu Brezovici, nalaze se dobro očuvani ali ne i dovoljno istraženi i izučeni ostaci ilirskog naselja. Brojni su i spomenici materijalne kulture iz srednjeg vijeka i turskog doba. Najznačajniji medju njima su:
U rožajskoj opštini, pored osnovnih, djeluju i dvije srednje škole - Gimnazija i Mješovita srednja škola. U gradu Rožaje, koji se danas razvija kao moderno naselje, uz istovremenu brigu za očuvanje specifičnosti i tradicije. Za organizovanje kulturnog života i kulturnih manifestacija zadužen je Centar za kulturu. Centar, pored ostalog, izdaje časopis "Rožajski zbornik", organizuje promocije knjiga, likovne izložbe a posebno izložbe slika zavičajnih slikara okupljenih u udruženju "Kula". U okviru Centra za kulturu nalazi se i narodna biblioteka. Već gotovo dvije decenije Centar za kulturu svakog marta organizuje renomirani festival dječije pjesme "Zlatna pahulja". Tokom zime u gradu se održavaju kulturne, zabavne i turističke manifestacije pod zajedničkim imenom "Vrela zima u brdima".
Klima
Po geografskom položaju, razvijenosti reljefa i nadmorskoj visini, ovo područje pripada kontinentalnom tipu klime sa izrazitim planinskim odlikama. Zbog visokih planina koje ga okružuju, rožajsko područje ima pomalo specifičnu, modifikovanu planinsku klimu—mali broj dana sa vjetrovima smanjene jačine, smanjenu oblačnost i rijetku maglovitost. U centralnom dijelu je relativno mala količina padavina, ali na visokim planinama (Hajla, Žljeb, Štedim i dr.) izručuju se velike količine vodenog taloga i sniježni pokrivač koji se dugo zadržava.
Padavine
U Rožajama prosječna godišnja visina padavina iznosi oko 900 mm. Najveću količinu padavina ima mjesec maj—111,3 mm, a najmanju avgust 49,4 mm. Srednja godišnja relativna vlažnost vazduha iznosi 77,3 %.. Najveća je u mjesecu januaru - 87,4 %, a najmanja u avgustu - 70,7 %. Planine Hajla i Štedim po količini padavina bliže su susjednoj planini Rusoliji nego naselju Rožaje, a ova obiluje sa velikim količinama padavina naročito zimi - kojih prosječno godišnje ima preko 2000mm.
Insolacija, oblačnost i vjetrovi
Ljeta su srednje dužine, osim na visokim planinama, gdje su kratka i svježa. Suva su i sunčana sa smanjenim obimom padavina, sa dnevnim visokim temperaturama vazduha i svježim i prohladnim noćima. Zime su duge i hladne naročito na planinama, sa dosta velikim sniježnim pokrivačem, koji se dugo zadržava. Područje u prosjeku ima veliki broj sunčanih dana, malu oblačnost i rijetke su magle. Stoga je opšta ocjena da klimatske prilike u ovom području izuzetno pogoduju razvoju turizma
Geografski položaj
Rožajsko područje geografski se prostire između 42° i 45' I 42° I 59' sjeverne širine i 17° i 41' i 18° i 0' istočne geografske dužine. Nalazi se u sjevernom dijelu Crne Gore odnosno na tromeđi Srbije, Crne Gore i Kosova. Opština Rožaje se nalazi u sjeveroistočnom dijelu Crne Gore. Natkriljuju je crnogorske Prokletije, a u neposrednom susjedstvu su joj jugozapadna Srbija i Kosovo pa ovaj kraj predstavlja tromeđu.
Reljef
Rožajsko područje ima razvijen reljef i visoku prosječnu nadmorsku visinu i kao takvo može se svrstati u visokoplaninske oblasti sa određenim specifičnostima. Sam grad nalazi se na 1006 m nadmorske visine. Okružuju ga planinski vijenac Smiljavice 1953 m, Hajle 2400 m, Štedima 2272 m i Žlijeba 2322 m.
Stanovništvo
Po posljednjem službenom popisu stanovništva iz 2003. godine, općina Rožaje imala je 22.693 stanovnika, raspoređenih u 26 naseljenih mjesta.
Nacionalni sastav:
Vjerski sastav:
- muslimani - 21.252 (93,65)
- pravoslavci - 1.245 (5,48)
- ostali - 47 (0,20)
- neopredijeljeni - 48 (0,21)
- ne vjeruju - 1 (0,00)
- nepoznato - 100 (0,46)
Naseljena mjesta
Balotići, Bandžov, Bać, Bašča, Besnik, Bijela Crkva, Biševo, Bogaji, Bukovica, Vuča, Gornja Lovnica, Grahovo, Grižice, Dacići, Donja Lovnica, Ibarac, Jablanica, Kalače, Koljeno, Paučina, Plumci, Radetina, Rožaje, Seošnica, Sinanovići i Crnokrpe.
Jezici
Sport
Rožaje kao opštinsko područje je relativno malo po broju stanovnika, ali zato ima veliki broj sportskih društava i klubova. U Rožajama je trenutno registrovano 18 sportskih društava i klubova sa preko 2.000 aktivnih sportista. Rožaje sa puno prava može da ponese ime grada sporta.
Sportska društva i klubovi:
- Fudbalski klub “Ibar”, najstariji sportski klub u Rožajama, osnovan 1938.godine
- Džudo klub “Ibar”
- Stonoteniski klub “Ibar”
- Fudbalski klub “Županica”
- Planinarsko-smučarsko društvo “Hajla”
- Odbojkaški klub “Ibar”
- Košarkaški klub “Rožaje”
- Šahovski klub “Ibar”
- Klub kontaktnih borilačkih sportova “Univerzum”
- Košarkaški klub “Županica”
- Aikido-klub “Rožaje”
- Planinarsko Alpinistički Klub “Jelenčica”
- Karate klub “Ibar”
- Rukometni klub “Rožaje”
- Sportsko-ribolovno društvo “Ibar”
- Lovačko društvo “Hajla”
- Pionirska škola fudbala “Ibar”
- Društvo pedagoga fizičke kulture “Rožaje”
Poznate ličnosti
Vanjski linkovi
